Hướng dẫn cách sắp lễ, hành lễ trong tiết Thanh minh

Tiết Thanh minh là một ngày lễ cổ truyền và lâu đời của dân tộc Việt Nam. Đây là ngày mà mọi người tưởng nhớ tới tổ tiên, ông bà và những người đã khuất trong gia đình. Hoạt động chính trong ngày chính là lễ tảo mộ. Những người trong gia đình cùng nhau dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ của những người đã mất.

Đây là phong tục truyền thống lâu đời thể hiện rõ cái tâm, cái hiếu của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, vận dụng triệt để truyền thống tốt đẹp uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam.

1. Tiết Thanh minh là gì?

Tiết Thanh minh có nguồn gốc từ Trung Quốc, gắn liền với một câu chuyện thời Xuân Thu Chiến quốc.

Tiết Thanh minh, nếu tính theo âm lịch thì vào sớm nhất là giữa tháng hai đến muộn nhất là giữa tháng 3 (tức là khoảng vào mồng 4 tháng 4 đến 21 tháng 4 theo lịch dương).

Tục tảo mộ:

Đối với mỗi người dân Việt Nam, ngày 3/3 Âm lịch hàng năm là một ngày vô cùng ý nghĩa và trọng đại. Dù ở bất cứ nơi đâu thì những đứa con đều cố gắng về với gia đình để cùng nhau đi tảo mộ, ngồi ăn bữa cơm xum họp.

Công việc chính trong ngày tảo mộ là sửa sang các ngôi mộ của tổ tiên cho được sạch sẽ. Người ta mang theo cuốc, xẻng để đắp lại mộ cho đều đặn, làm sạch cỏ dại tránh để cho rắn, chuột đào hang làm tổ làm ảnh hưởng tới nơi an nghỉ của những người đã khuất.

2. Cách sắm lễ và hành lễ trong tiết Thanh minh:

Trong lễ Thanh minh thì gồm có hai lễ chính đó là: lễ gia thần, gia tiên tại nhà và lễ âm phần long mạch tại nơi đặt mộ.

Cúng gia thần, gia tiên tại nhà và ngoài mộ:

Sắm lễ:

+ Có thể sắm lễ mặn gồm thịt, gà, rượu, giò chả.

+ Hương hoa, trầu cau, tiền vàng, hoa quả.

Hành lễ:

Đầu tiên gia chủ thắp hương, đèn và khấn theo bài khấn tiết thanh minh.

Văn khấn gia thần gia tiên tại nhà

Hôm nay là ngày … tháng … năm … Nay con giữ việc phụng thờ tên là …, tuổi…, sinh tại xã …, huyện…., tỉnh…. cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.

Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.

Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.

Vái 3 lần.

Trong lúc chờ hương tàn thì ra phần mộ tổ tiên thắp nén hương, xin phép được tu sửa, dọn dẹp lại phần mộ. (chú ý nên thắp hương theo số lẻ).

Văn khấn lễ vong linh ngoài mộ

– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

– Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….

Hôm nay, ngày..… tháng … năm …

Nhân tiết:………………………….

Tín chủ (chúng) con ……………………………

Ngụ tại:…………………….

Chúng con và tòan thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dầy, gây dựng cơ nghiệp của ………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh……………………………lai lâm hiến hưởng. Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, cho được dầy bền, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh …………………………… Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.

Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

Sau khi dọn dẹp phần mộ sạch sẽ, chờ hương cháy hết khoảng 2/3 phần thì lễ tạ, hóa vàng xin lộc về nhà để làm lễ gia thần gia tiên.

Nếu gia chủ viết bài khấn ra giấy đọc thì nên hóa cùng lúc với tiền vàng.

Chú ý làm theo nguyên tắc dâng hương cúng gia thần trước sau mới đến lễ cúng gia tiên.

Trong quá trình đặt lễ vật lên bàn cần phải chú ý:

+ Các lễ vật như hoa quả, tiền vàng được đặt chung, nhưng lễ mặn thì đặt riêng.

+ Có bao nhiêu bát hương trên ban thờ thì phải thắp hương cho hết.

+ Số hương chỉ nên cắm 1 hoặc 3 nén, kiêng kỵ cắm 2 nén.

+ Thắp thêm tuần hương thứ hai rồi mới được phép hóa tiền vàng.

+ Đổ chén rượu cúng vào trong đám tro sau khi hóa tiền vàng.

Trong quá trình hành lễ nên chú ý về hình thức: có hai hình thức là lễ hoặc vái. Dù thực hiện theo hình thức nào thì cũng phải theo nguyên tắc, chỉ được thực hiện khi đã đặt lễ và thắp hương.

Sắm lễ: hương đèn, trầu cau, tiền vàng, hoa quả.

Khi đến nghĩa trang hay khu vực có để mộ phần của gia đình mình thì gia chủ đặt lễ vào chỗ thờ chung. Sau đó thắp đèn, nhang, vái ba vái vị Linh thần Thổ địa rồi khấn.

Nếu như phần mộ không có chỗ đặt lễ thì có thể đem theo kệ để bày đồ.

Văn khấn:

– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn thần:

– Con kính lạy các ngài Thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày: ………………………………………….. …….

Tín chủ (chúng) con là:……………………………………….

Nhân Tiết Thanh minh (hoặc là nhân tiết thu, tiết đông, hoặc nhân ngày lành tháng tốt.. .) tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước án, kính mời chư vị Tôn thần lai lâm chiếu giám.

Gia đình chúng con có ngôi mộ của …………………..

Táng tại xứ này, nay muốn sửa sang xây đắp (hoặc tảo mộ, bốc mộ…) vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng Thần linh, Thổ công, Thổ phủ Long Mạch, Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ và Chư vị Tôn thần cai quản trong khu vực này, chúng con kính mời các vị chư Thần về đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát. Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con toàn gia mạnh khỏe an bình, bốn mùa không tật ách, tám tiết hưởng thái bình.

3. Những điều nên và không nên cúng trong tiết Thanh minh:

Nên:

+ Nên cúng bằng lễ chay.

+ Lễ chay có thể kèm theo xôi, chè, oản, hoa quả như chuối, bánh kẹo, bỏng, bơ, mật ong, mang cả thêm đĩa đựng gạo, muối và vài chai nước khoáng.

+ Đối với phần mộ đất, thì khi khấn nên xin được phép đắp đất lên mộ, làm cỏ xung quanh phần mộ. Nếu là những ngôi mộ được xây bằng xi măng, đá thì khi khấn nên xin phép được tu sửa, chát lại, thay hoa cắm lọ.

+ Có thể trồng thêm một số loài hoa trên mộ như hoa hồng đỏ, hoa cúc vàng,…

+ Khi thắp hương trên các phần mộ tổ tiên nên thắp cả hương trên các ngôi mộ xung quanh, cả những ngôi mộ vô chủ gần đó.

Không nên:

+ Trong ngày này gia chủ nên tự mình đi khấn vái, không được nhờ người khác làm thay.

+ Không nên mời thầy pháp về làm lễ.